Deur Inge Strydom

Die Suid-Afrikaanse mynbedryf is in 2012 deur gewelddadige stakings en afleggings geteister wat tot grootskaalse onsekerheid onder werknemers en buitelandse beleggers gelei het. Volgens die vakbond Solidariteit moet daar in die volgende jaar spesiale aandag aan hierdie kwessies geskenk word om ʼn herhaling daarvan te voorkom. Dit volg nadat ʼn werknemer van Amplats se voormalige Amandelbult-myn, nou die Tugela- en Dishaba-myne, op 12 November 2012 tydens nóg ʼn gewelddadige staking met ʼn klip doodgegooi is. Die staking is gister beëindig en die stakende mynwerkers se verteenwoordiger sal vandag met die bestuur van die myn vergader ten einde ʼn ooreenkoms te bereik.

ʼn Soortgelyke staking by Lonmin se Marikana-myn, wat tot die dood van 45 mynwerkers gelei het, het nou ook aanleiding gegee tot afleggings by dié maatskappy. Die maatskappy het nog nie aangedui hoeveel werknemers deur die beplande afleggings geraak kan word nie. Lonmin het wel te kenne gegee dat hy van plan is om sy produksie by Marikana oor die volgende twee jaar tot 750 000 onse te beperk.

Volgens Johan Kruger, woordvoerder van Solidariteit, kan stakings ʼn bydraende faktor tot die ontstaan van afleggings by ʼn maatskappy wees. “Hoewel alle stakings nie noodwendig op afleggings uitloop nie, bring dit definitief onsekerheid in die bedryf mee,” het Kruger gesê. Verskeie myne van 14 mynmaatskappye het in 2012 onder stakings deurgeloop.

Werknemers van Village Main Reef se Buffelsfontein-myn het verlede week weer teruggekeer werk toe nadat hulle sedert verlede Maandag gestaak het te midde van onderhandelinge tussen vakbonde en die bestuur van die myn om potensiële afleggings te beperk. Hoewel daar geen formele artikel 189-kennisgewings aan die betrokke vakbonde gestuur is nie, het die maatskappy vroeër aangedui dat sowat 400 van sy werknemers oorbodig is. Die potensiële afleggings is egter intussen na 20 verminder.

Solidariteit beraadslaag tans met verskeie mynmaatskappye oor beplande afleggings:

• ArcelorMittal in Vanderbijlpark se tydelike sluiting het tot gevolg dat 140 poste verlore gaan. Daar is egter in hierdie stadium geen sprake van afleggings nie aangesien die werknemers tans in ArcelorMittal herplaas word.
• JIC het dit in ’n artikel 189-kennisgewing aan Solidariteit bekendgemaak dat hy beplan om 281 werknemers by Hernic Ferrochrome af te lê as gevolg van die verandering van die diensooreenkoms tussen die twee partye nadat daar besluit is om ’n alternatiewe sakemodel te gebruik. JIC beplan ook om 376 werknemers by International Ferro Metals af te lê aangesien sy kontrak met die maatskappy nie hernu gaan word nie.
• Die Witkop-vloeispaatmyn buite Zeerust in Noordwes beplan om 220 uit 225 werknemers voor die einde van die jaar af te lê. Die maatskappy sê die myn is weens die heersende ekonomiese klimaat nie meer winsgewend genoeg nie en moet daarom noodgedwonge sy deure sluit.
• Highveld Steel in eMalahleni het in Mei ’n artikel 189-kennisgewing aan die vakbond gestuur waarin hy aandui dat byna 100 van sy lede afgelê gaan word. Solidariteit kon egter daarin slaag om skeidingspakette vir sy lede te beding.
• COAL of Africa (CoAL) het by hul Mooiplaats-steenkoolmyn met ʼn artikel 189-afleggingsproses begin wat tot gevolg kan hê dat 20 uit 368 werknemers afgelê kan word.

Deur Nico Strydom

Die vakbond Solidariteit en die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) het verlede week in die arbeidshof in Braamfontein ooreengekom om ’n saak oor regstellende aksie tussen die twee partye uit te stel totdat ʼn finale uitspraak in die Renate Barnard-saak gekry is. Solidariteit verwelkom die uitstel aangesien die Barnard-saak sekerheid gaan bring oor regstellende aksie in Suid-Afrika.

Dirk Hermann, adjunk uitvoerende hoof van Solidariteit, sê die saak, waarin die vakbond namens luitenant-kolonel Bernard van der Westhuizen opgetree het, het weereens bewys hoe absurd die Barnard-uitspraak was. “In die Barnard-saak het die hof die beginsel dat poste vakant gelaat mag word vir die doel van regstellende aksie, bekragtig. Die polisie het vandag in die Van der Westhuizen-saak ook dié beginsel gebruik om te probeer motiveer waarom hulle 70 poste vakant gelaat het vir die doel van regstellende aksie. Die polisie se motivering dui daarop dat regstellende aksie vir hulle belangriker is as goeie diens aan die Suid-Afrikaanse publiek.”

Feite oor die Van der Westhuizen-saak:

• Barend Jacobus van der Westhuizen is sedert 27 Desember 1988 in diens van die SAPD.
• Van der Westhuizen beklee tans die rang van luitenant-kolonel in die polisie se eenheid vir inligting- en stelselbestuur (Information and Systems Management).
• Op 26 Junie 2009 is agt poste in dié eenheid geadverteer as deel van jaarlikse promosiegeleenthede. Van der Westhuizen doen aansoek vir die pos van Stelselbestuurder: Sakeintelligensie/Geografiese Inligtingstelsels (System Manager: Business Intelligence/Geographical Information Systems). Onderhoude is op 25 Augustus 2009 gevoer en die lid is aanbeveel as die “enigste” geskikte kandidaat vir aanstelling in die pos.
• Op 20 Oktober 2009 stuur hoofkantoor ’n skrywe uit aan al die afdelings waarin opdrag gegee word dat alle bevorderings vanaf vlak 8 en hoër hersien moet word om sodoende ’n gelyke geslagsverdeling van 50% te bewerkstellig. Hierdie instruksie is die uitvloeisel van ’n vergadering wat op 19 Oktober 2009 tussen die voormalige polisiekommissaris, Bheki Cele, en van sy adjunkte gehou is.
• Op 28 Oktober 2009 vergader die paneel wat verantwoordelik is vir die vul van bogenoemde en ander poste om sy aanbevelings na aanleiding van Cele se instruksie te hersien. Daar word vermeld dat vanweë die kernfunksies en die tegniese aard van drie van die poste, die paneel nie in ’n posisie is om die aanbevelings te hersien nie en dat die kandidate wat vir die spesifieke poste aanbeveel is in die poste aangestel word. Die pos waarvoor Van der Westhuizen aansoek gedoen het, word as een van die poste uitgewys. Daar word ook verder gemeld dat dié spesifieke pos vir langer as ’n jaar reeds vakant is.
• Op 9 November 2009 tydens ’n voorlegging aan die nasionale kommissaris word die paneel se aanbevelings afgekeur en die drie poste word teruggetrek met die instruksie dat dit weer geadverteer moet word. Op 10 November word nog drie poste in die eenheid vir sigbare polisiëring teruggetrek. Op 11 November word bevestig dat Mpumalanga 25 poste en Gauteng 8 poste gaan terugtrek weens regstellende aksie.
• Solidariteit bring in Augustus 2010 ’n aansoek namens Van der Westhuizen, wat op Donderdag 8 November in die arbeidshof in Braamfontein aangehoor word.

Deur Nico Strydom

Solidariteit het vandeesweek met skok verneem van die moord op ds. Willem Brits van Harrismith. Die vakbond sê as daar een aspek is waaroor alle Suid-Afrikaanse burgers ’n mosie van wantroue teen die regering kan indien, is dit die misdaadsituasie in die land.

Dirk Hermann, adjunk uitvoerende hoof van Solidariteit, sê die sinnelose aanval op ds. Brits en sy gesin beklemtoon weereens dat misdaad in Suid-Afrika buite beheer is. “Ons doen ’n beroep op die burgerlike samelewing, insluitend organisasies en kerke, om voort te gaan met hulle protesaksies teen misdaad. As ons nie protes aanteken nie, word misdade soos die moord op ds. Brits as normaal gesien.”

Deur Cilleste van der Walt

Die verhaal van Racheltjie de Beer is eersdaags op die planke in die Staatsteater in Pretoria sowel as op die silwerdoek, waartydens daar nuwe lewe in hierdie eg Suid-Afrikaanse volksverhaal geblaas word. Die opwinding stop egter nie daar nie – oudisies vir die rol van Racheltjie vind eersdaags plaas.

Die vervaardiging van die rolprent sal in die winter van 2013 begin en sal waarskynlik teen die einde van daardie jaar op die groot skerm te sien wees. ’n Musiekblyspel getiteld Die woorde en musiek van Racheltjie de Beer sal terselfdertyd deur verskeie groot Afrikaanse musiekkunstenaars by die Voortrekkermonument opgevoer word.

“Hierdie storie smeek om vertel te word,” sê Judy Prins van Deloitte Media & Entertainment, die finansiers agter die lokkettreffers Semi-Soet en Spud. “Die energie en opwinding wat deur die projek gegenereer word, kan nie ontken word nie.”

As jy jou talent as aktrise wil tentoonstel, is die kans nou hier. Die vervaardigers van die musiekblyspel Die woorde en musiek van Racheltjie de Beer” en die rolprent oor Racheltjie is op soek na  ’n vrou en ’n meisie wat die rol van Racheltjie kan vertolk.

Vereistes vir die film
•Ouderdom: 9–13 jaar (geen aansoeke buite hierdie ouderdomsperk sal oorweeg word nie)
•Haarkleur: Blond/Ligbruin
•Liggaamsbou: Klein
•Lengte: 1 m–1,4 m
•Taal: Afrikaans, eerste taal

Vereistes vir die verhoogproduksie
•Ouderdom: 18–25 jaar (geen aansoeke buite hierdie ouderdomsperk sal oorweeg word nie)
•Liggaamsbou: Klein
•Lengte:  1,4 m – 1,65 m
•Taal: Afrikaans, eerste taal

Besoek www.racheltjiedebeer.co.za vir meer inligting.

Solidariteit

Hoekom vroue aan ʼn vakbond moet behoort
Deur Cilleste van der Walt

As ʼn vrou, is dit regtig nodig om aan ʼn vakbond te behoort? Wat steek daarin vir my? En hoekom is dit so belangrik om aan ʼn vakbond te behoort? Jy het jouself dalk al hierdie vrae afgevra. Die antwoorde is almal hier.

Mans het vir ʼn lang tyd die grootste gedeelte van die werksmag verteenwoordig, maar vroue het sedertdien hulle stempel in die werksplek afgedruk en speel ʼn belangrike rol in elke industrie. Die werksplek asook die vakbond Solidariteit het ook vir vroue ontwikkel. Dit is net so belangrik vir vroue om by ʼn vakbond aan te sluit as wat dit vir mans is – net omdat ʼn geliefde ʼn lid is, beteken dit nie dat jy as ʼn vrou by jou werksplek beskerm sal word nie. 

Is dit vir my as werknemer belangrik om aan ʼn vakbond te behoort?
Ja, dit is. In ʼn perfekte arbeidsmark is die interaksie tussen die vraag na en aanbod van arbeid heeltemal mededingend en beide is in ʼn posisie om met die ander mee te ding. In Suid-Afrika het ʼn individuele werkgewer en ʼn individuele werknemer egter nie gelyke bedingingsmag nie en hulle funksioneer ook nie in ʼn perfekte arbeidmark nie. 
Die verhouding tussen ʼn werkgewer, wat in die meesde gevalle beter toegang tot skaarsregshulpbronne het, en ʼn enkele werknemer is inherent ongelyk. Werknemers het dus geen ander keuse as om ʼn groep te vorm om teen die werknemer op te tree nie en om sodoende ʼn sterk kollektiewe mag te vorm om die balans reg te stel. Die oplossing  is lidmaatskap van ʼn vakbond.    

Wat steek daarin vir jou?

• Werksverwante regshulp: Solidariteit bied ʼn telefoniese regshulpdiens aan lede asook gratis regsverteenwoordiging vir werkverwante arbeidsake wat na die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie (KVBA) verwys word.
• Bevallingsvoordeel: ʼn Bevallingsvoordeel van R1 250 word per kind aan vroulike lede met 12 maande ononderbroke lidmaatskap by Solidariteit betaal. Alle eise moet binne ses maande na die bevalling ingedien word.
• Testament: Solidariteit stel gratis vir lede ʼn testament op. Die testament word ook gratis geberg.
• Solidariteit Tydskrif: Die tydskrif verskyn ses keer ʼn jaar.
• Begrafnisvoordeel: Lede van Solidariteit wat hiervoor in aanmerking kom, ontvang ʼn omvattende begrafnisvoordeel wat ook sy of haar huweliksmaat, genomineerde gade of lewensmaat en afhanklike kinders jonger as 21 jaar insluit.

Elke vrou verdien die beskerming wat Solidariteit sy lede in die werkplek bied. Die Lid vir Lid Voue-veldtog begin op 20 November.

Akademia

Groot tekort aan opleidingsgeleenthede

Luidens die onlangste matriekverslag van die Solidariteit Navorsinginstituut (SNI), wil ongeveer 85% van Afrikaanse skoolverlaters graag gaan studeer. Van die ongeveer 550 000 leerders wat jaarliks inskryf vir graad 12, slaag ongeveer 350 000 met toelating om verdere studies by ʼn hoëronderwysinstelling (universiteite, universiteite van tegnologie en privaatinstellings) te onderneem. Openbare universiteite kan egter slegs sowat 160 000 van dié studente inneem.

Akademia is die  oplossing
Die Akademia-model bied aan werkende mense (of jy ʼn skoolverlater of 60 jaar oud is) die geleentheid om hulself verder te bekwaam. Boonop is die koste baie mededingend en het ons reeds studiesentrums in Pretoria, Centurion, Boksburg, Roodepoort, Vanderbijlpark en Stellenbosch. Ons nuutste toevoeging, Bellville, open sy deure vroeg in 2013!

Virtuele klaskamers
Deur gebruik te maak van die nuutste telekonferensie tegnologie, draf Akademia-studente gelyktydig klas in een van talle studiesentrums regoor Suid Afrika. Regstreekse, interaktiewe klasuitsendings vind vanuit Pretoria plaas. Dié klasgeemetode maak nie net interaksie tussen die studente by die studiesentrums en die dosent moontlik nie, maar ook interaksie tussen studente in die verskillende studiesentrums. So word ʼn groot virtuele Akademia-klaskamer gevorm.

AfriForum

AfriForum eis Zuma en Mthethwa se ingryping by De Doorns opstande

AfriForum het vandeesweek  ʼn dringende beroep op president Jacob Zuma en die minister van polisie, Nathi Mthethwa gedoen om in te gryp by die werkersopstande in die Wes-Kaap, nadat dié organisasie verneem het dat ʼn skietery vandag daar uitgebreek het. Op sosiale media word daar wyd beweer dat ʼn boer vandag in Wellington deur betogers vermoor is. Die beweerde moord kon egter nog nie bevestig word nie.

Ernst Roets, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum, het die situasie rondom De Doorns as die resultaat van klaaglike politieke leierskap beskryf. “Ons verwag van die minister om die toneel persoonlik te besoek en om toe te sien dat die oortreders vervolg en gevonnis word,” het Roets gesê.

Helpende Hand

Kan jy jou eerste skooltassie onthou?
Deur Juanita du Preez

Kyk watter bekendes onthou hulle eerste skooldag saam met Helpende Hand

Bobby van Jaarsveld het gehuil en wou glad nie sy eerste skooldag aanpak nie, maar sus Karlien was baie opgewonde oor al die nuwe maatjies.

Helpende Hand het al die bekendes wat die Skooltassieprojek ondersteun, gevra om hulle eerste skooldag te onthou. Bobby en Karlien, Jay, Liani, Kurt, Riana Nel, Jak, Pieter Koen en Ghapi, Jan Harm van Ontbytsake, Hettie Brittz en Joe Niemand en nog vele meer het almal ingestem! Gaan loer gerus op Helpende Hand se webwerf vir interessante stories oor die skooltassie.

Met die Skooltassieprojek sit ons ’n tassie propvol met al die nodige skryfbehoeftes in ’n graadeentjie se hand en gee hom daarmee hoop en moontlikhede. Die Skooltassieprojek pak egter nie net ʼn eendimensionele behoefte aan nie. Dit is veel meer as gereedskap vir skool.

Dis ʼn simbool van hoop.

Om hierdie reusagtige doelwit te bereik, is ʼn reusetaak wat nie sonder ons ondersteuners uitgevoer kan word nie. Wys JOU passie vir die tassie saam met Helpende Hand.

Kyk na ʼn lekker video oor Helpende Hand se passie vir die tassie!
http://youtu.be/-P8GgpvdSxM

’n Skooltassie kos R200, maar enige bedrag is welkom. Om by te dra, SMS die woord “tassie” na 34388 (’n SMS kos R2) en ons sal jou skakel om te hoor hoeveel jy wil skenk.

Kraal-Uitgewers

Belhar geweeg
deur Piet Theron (redakteur)

Uitgegee deur Kraal-Uitgewers

(Prys: R150, R20-posgeld uitgesluit)

In Belhar geweeg ondersoek 18 skrywers – onder wie prominente kerklui soos die voormalige moderator van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, prof Piet Strauss, en bekendes soos die voormalige polisiehoof, genl Johan van der Merwe – die waardigheid van Belhar as belydenisskrif. Belhar geweeg praat oor die Belhar waarvan daar nie in die media en populêre gesprekke gehoor word nie. Is Belhar die enigste weg tot ʼn verenigde kerk of staan dit juis in die pad van nouer bande tussen kerke? Is Belhar nie dalk net ʼn tydgebonde protesskrif wat in die hedendaagse bestel uitgedien en oorbodig geraak het nie? Belhar geweeg bied ʼn nugtere benadering tot dié debat.

Belhar geweeg kos R150 (R20-posgeld uitgesluit).

Bestel nou!

• SMS: SMS “Belhar” na 34388 en ʼn verteenwoordiger van Kraal-Uitgewers sal jou skakel. (SMS’e kos R2.)
• Faks:  086 714 1100
• Tel: 012 644 4329
• E-pos: kraal@solidariteit.co.za
• Bestelvorm: Klik hier om die Belhar geweeg-bestelvorm af te laai

ʼn Kykie binne Belhar geweeg

• “Belhar het ’n simbool van die stryd teen apartheid geword. Die kerk se optrede het noodwendig die persepsie by die gewone mens geskep dat gewelddadige verset teen apartheid, wat terreur- en ander gruweldade ingesluit het, op Bybelse grondslag geregverdig is.” – genl Johan van der Merwe
• “Die hoofdoel van Belhar was om die staatkundige beleid van apartheid te kritiseer en die morele en teologiese regverdiging daarvan aan die kaak te stel en te verwerp. Dit word egter nie op ’n politieke nie, maar op ’n kerklike manier in kerklike geloofstaal gedoen.” – prof Sybrand Strauss
• “Belhar word egter deur die plaaslike gemeente dikwels beleef as die dokument wat as’t ware die spreekwoordelike stok geword het om die gemeente en lidmate mee by te kom – om nog ’n laaste hou teen hulle in te kry. Van die weg van die liefde is daar maar min sprake. Al wat die gemeente uit vergadersale hoor, is dat julle die dokument as belydenisskrif moet aanvaar of ons praat nie verder met julle nie! Die ‘ander kant’ van die gesprek mag nooit aan die woord kom nie. Niemand anders is geregtig op ’n mening nie. Die dokument is ’n belydenisskrif: ‘Finish en klaar!’” – ds Jannie Smith

Sol-Tech

Aandag alle voornemende Sol-Tech-studente!

Ná ’n suksesvolle opedag op 20 Oktober 2012 is Sol-Tech slaggereed om in Januarie 2013 nog studente te verwelkom. Die aansoeke stroom in, maar daar is nog ’n paar plekke vir studente wat ’n wenloopbaan in ’n tegniese rigting deur Sol-Tech wil aanpak.

Hierdie plekke is nog beskikbaar:

Inname by die N-skool: 7 Januarie 2013

• 10 dieselwerktuigkunde-studente
• 10 meulmaker-studente
• 10 gereedskapmaker-studente

Werkswinkels (Slegs vir voornemende studente wat Wiskunde, Fisiese Wetenskap en toepaslike vakteorie op graad 12-vlak geslaag het)

• Elektries (vanaf 26 November 2012 of 7 Januarie 2013): 2 plekke beskikbaar
• Dieselwerktuigkunde (vanaf 7 Januarie 2013): 8 plekke beskikbaar
• Pas- en draai (vanaf 7 Januarie 2013): 8 plekke beskikbaar
• Meulmaker (vanaf 4 Februarie 2013): 8 plekke beskikbaar

• Bring matrieksertifikaat of uitslae van rekordeksamen saam

Keuringstoetse vir die Januarie 2013-inname
Slegs kandidate wat die keuringstoets geskryf en geslaag het, sal in aanmerking kom vir die Januarie 2013-inname.
Afsprake vir keuringstoetse kan by Natasha Prinsloo gemaak word.
Bring saam: vier gewaarmerkte afskrifte van ID-dokument en hoogste kwalifikasie.

Kontakbesonderhede:
Tel.: 0861 25 24 23
E-pos: navrae@sol-tech.co.za

BEDRYFSBROKKIES

Registrasie van maatskappye ’n kopseer
Deur Cilleste van der Walt

Die aandag is hierdie week gevestig op die frustrasie wat talle plaaslike en buitelandse maatskappye ervaar wanneer hulle aansoek doen om registrasie voordat hulle kan sake doen.

Berna Oluka, korporatiewe prokureur van die regsfirma Bowman Gilfillan, het in ’n verklaring gesê maatskappye verloor miljoene rande aan verlore tyd en sakegeleenthede omdat daar nie ooreenstemming is in die maatskappy-opgawes van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) en die kommissie vir maatskappye en intellektuele eiendom (CIPC) nie.

’n Nuwe maatskappy moet ’n aansoek by die CIPC indien om as ’n maatskappy geregistreer te word en daarna by die SAID om as ’n belastingpligtige, werkgewer en BTW-handelaar te registreer.

“Die hele proses kan tot ses maande duur en behels minstens vier afsonderlike aansoeke waarby ’n senior verteenwoordiger van die maatskappy teenwoordig moet wees, ure van toustaan en talle reise na albei kantore,” het Oluka gesê. “Wat betref die gemak van sake doen in Suid-Afrika, is dit nie die boodskap wat ons moet oordra as ons buitelandse belegging probeer aanmoedig nie.”

Die CIPC sê dit is nie sy bedoeling om kliënte op enige wyse te laat ly nie. Daarom skakel hy met “ander belangrike entiteite” om uitdagings te assesseer, innoverende idees te oorweeg en risiko’s te verminder en te voorkom.

Die SAID het in reaksie op Oluka se stellings gesê veranderinge wat die administratiewe las op ondernemings wat vir belasting moet registreer aansienlik sal verlig, gaan in die eerste kwartaal van volgende jaar aangekondig word.

MY WERK

Die voordele van humor in die werkplek
Deur Inge Strydom

Die meeste van ons neem ons werk ernstig op en ag produktiwiteit hoër as enigiets anders. Daarom raak ons so verdiep in ons werk dat ons dikwels vir niks anders tyd kry nie, nie eens vir ʼn grappie of twee nie.

Humor speel egter ʼn baie belangrike rol in die werkplek en indien dit reg aangewend word, kan dit van groot waarde wees. Volgens Nicolien Welthagen, navorsingsielkundige by Solidariteit, hou humor heelwat voordele vir werknemers in. “Daar word gesê dat die gesondheid van ’n organisasie gemeet kan word aan die humor tussen werknemers,” sê Welthagen. Hiermee enkele van die voordele van humor wat sy uitlig:

• Humor word met positiewe gevoelens geassosieer en daar is ook bewys dat dit tot verhoogde produktiwiteit en effektiwiteit bydra.
• Humor versterk groepkohesie deurdat dit ʼn gemaklike omgewing vir effektiewe kommunikasie skep.
• Humor kan ook daartoe bydra om spanning by die werk te verlig aangesien dit energievlakke verhoog en dikwels ʼn ander, nuwe perspektief op dinge ontbloot.
• Mense voel meer geborge by die werk as hulle saam kan lag en grappies maak.
• Lag hou verskeie gesondheidsvoordele in aangesien dit jou gelukkiger en gesonder maak. Daar is al gesê dat humor jou hartklop laat afneem, jou endorfiene laat afskei en jou oor die algemeen meer ontspanne laat voel. Endorfiene is ‘goed-voel’-hormone wat ons liggaam afskei en wat ons inderdaad laat goed voel.
• Humor is ook ʼn manier waarop die mens trauma kan verwerk. Wanneer ons dus ʼn grappie  oor ʼn stresvolle situasie maak, kan dit ons help om dit beter te hanteer.

Neem daarom gerus die tyd om volgende keer vir ʼn kollega se grappie te lag. Dit kan dalk net jou dag aangenamer maak!

REGSVRAAG

Deur Johan Roos

Vraag
My werkgewer voorsien my van verblyf, maar ek het bedank en nou wil hy hê ek moet dadelik die perseel verlaat. Wat kan ek aan die aangeleentheid doen?

Antwoord
Om die vraag te beantwoord, moet daar gekyk word na artikel 39 van die Wet op Basiese Diensvoorwaardes. Indien ʼn werknemer op die perseel van die werkgewer woon of as die werkgewer verblyf voorsien en die dienskontrak word deur enigeen van die partye beëindig, moet verblyf voorsien word vir ʼn verdere maand of totdat die kontrak ingevolge artikel 37 van die Wet op Basiese Diensvoorwaardes eindig. Ek moet ook daarby noem dat daar gekyk moet word na artikel 38, wat handel oor betaling in plaas van kennis. Indien die werkgewer nie wil hê jy moet die kennis werk nie, moet die salaris vir jou kennistydperk aan jou uitbetaal word.

EKONOMIESE NUUS

Beledigings van die president en slegte ekonomiese geselskap
Deur Paul Joubert

Die Suid-Afrikaanse Kommunisteparty (SAKP) in KwaZulu-Natal, Jacob Zuma se tuisstreek, het by hul mees onlangse vergadering besluit om hulle daarvoor te beywer dat ’n wet ingestel word om die “waardigheid van die amp van die president” te beskerm. Daar is talle lande wat sulke wette het, of wat in hul algemene lasterwette spesifiek daarvoor voorsiening maak dat swaarder strawwe as normaalweg ingestel kan word indien die staatshoof belaster word.

Die meeste lande het wette wat keer dat enigiemand sommer net enigiemand anders kan slegsê en belaster. Die toepassing van sulke wette moet egter altyd baie fyn opgeweeg word teen die reg tot vryheid van spraak. Daar is nogtans minstens 38 lande waar spesifieke wette of bepalings van wette beledigings van die persoon of die amp van die regeringshoof of staatshoof ’n erger oortreding maak as wat algemene laster is. Hierdie 38 lande is, in alfabetiese volgorde: Afghanistan, Algerië, Azerbaidjan, Bahrein, Belarus, Botswana, Brasilië, Burma, Burundi, die Demokratiese Republiek van die Kongo, Ecuador, Egipte, Frankryk, Gambië, Griekeland, Indonesië, Iran, Italië, Ivoorkus, Jemen, Kambodja, Kameroen, Kazakstan, Koeweit, Libanon, Marokko, Mauritanië, Noord-Korea, Oezbekistan, Rwanda, Senegal, Spanje, Thailand, Tunisië, Turkye, Venezuela, die Verenigde Arabiese Emirate en Zimbabwe.

Dit behoort onmiddellik duidelik te wees, dat buiten ’n paar uitsonderings, die lande nie juis voorbeelde van vrede, voorspoed en voortuitgang verteenwoordig nie. Die grootste uitsonderings is Spanje, Griekeland, Italië en Frankryk. In Spanje kan persone beboet of tronkstraf opgelê word vir beledigings van die koningsgesin, maar die howe het deur regspraak al eintlik die toepassing van hierdie wet onmoontlik gemaak. In Griekeland is daar in die grondwet ’n bepaling wat sê dat die owerhede nie voor publikasie op beslag mag lê, nie, behalwe onder sekere omstandighede, wat “beledigings teenoor die persoon van die president” insluit. Hierdie bepaling word egter nie werklik in Griekeland toegepas nie. In Italië kan iemand wat die eer of prestige van die president aantas, tronkstraf opgelê word. Dit is nog ’n oorblyfsel uit Mussolini se tyd, en dit word ook nie toegepas nie. Frankryk se bepaling (wat uit 1881 dateer) dat mense wat die president of ander hooggeplaastes beledig, beboet kan word, is wel in 2008 deur Sarkozy toegepas, maar daar was ’n groot nasionale oproer daaroor.

Hierdie vier lande, met die moontlike uitsondering van Frankryk, kan dus uit die verdere vergelyking gelaat word.

Verder is nege van die lande, Algerië, Azerbaidjan, Bahrein, Ecuador, Indonesië, Iran, Koeweit, Venezuela en die Verenigde Arabiese Emirate, groot olieprodusente, wat ekonomiese data oor hulle skeeftrek.

Van die oorblywende 25 lande is daar geen land wat deur die Wêreldbank as ’n “hoë-inkomste-land” geklassifiseer word nie. Tien (40%) van die lande is “lae-inkomste-lande”, sewe (28%) is “laer-middel-inkomste-lande” en agt (32%) is “hoër-middel-inkomste-lande”. (Suid-Afrika ressorteer onder laasgenoemde kategorie.) Dit is nie juis uitgelese geselskap wanneer daar op grond van inkomste geëvalueer word nie.

Wanneer die Verenigde Nasies se Menslikeontwikkelingsindeks benut word, is geen van die 25 lande in die “baie hoë menslike ontwikkeling”-kategorie nie. Slegs vyf (20%) is in die “hoë menslike ontwikkeling”-kategorie. Sewe (28%) is in die “medium menslike ontwikkeling”-kategorie, waar Suid-Afrika ook is, hoofsaaklik weens die hoë MIV/Vigs-syfers in die land. Die oorblywende 13 (52%) lande is almal in die “lae menslike ontwikkeling”-kategorie, buiten Noord-Korea wat nie eers op die lys is nie. Weereens is hierdie lande, waar dit nodig geag word om die regerings- of staatshoof spesiaal teen beledigings te beskerm, nie juis goeie geselskap om in te wees nie.

Daar is natuurlik nog talle ander lande waar beledigings van die staatshoof of staatsamptenare streng deur die staat onderdruk word. Dikwels het hierdie state ’n sterk sosialistiese of kommunistiese karakter. Dit is in so ’n bestel waar daar, ten spyte van die mooi woorde in toesprake, meestal vergeet word dat ’n staatshoof in diens van die publiek is en nie andersom nie. Die SAKP vergeet dat as jy jou met die semels meng, dan vreet die varke jou.

Deur Inge Strydom

Italië
Die grootskaalse vloede waarmee Italië sedert die naweek geteister word, het sedert Dinsdag begin daal. Die vloede het meegebring dat die grootste gedeelte van Venesië tans onder water is, terwyl vier mense in Toskane in sentraal-Itallië verdrink het. Die water het oor die naweek ʼn vlak van 149 cm in Venesië bereik. Die huidige vloede in Venesië het vrae laat opduik oor die vertraging van ʼn multimiljarddollar-projek om afskortings om  Venesië se strandmeer op te rig.

Indië
Ten minste agt mense, waaronder ses kinders, is in ʼn ontploffing by ʼn onwettige vuurwerkmaatskappy in Indië dood. Die ontploffing het oornag by ʼn huis in die suidwestelike staat Auraiyya plaasgevind. Die ontploffing was so kragtig dat dit nabygeleë wonings beskadig het. Drie dogters en drie seuns, almal onder die ouderdom van 14, en twee vroue is in die ontploffing dood. Daarbenewens het agt mense wat in nabygeleë huise woon beserings as gevolg van die ontploffing opgedoen.

Georgië
Staatsaanklaers van Georgië, wat deel gevorm het van die voormalige Sojwetunie, het nuwe klagtes teen ʼn voormalige kabinetminister van die land aanhangig gemaak. Bacho Akhalaia, die land se voormalige minister van verdediging, word nou van onregmatige opsluiting en die marteling van 17 diensknegte aangekla. Die 17 diensknegte is glo aangerand en vir drie nagte sonder kos of warm water in ’n huis toegesluit. Akhalaia is in 2011 ook van die aanranding op ses soldate aangekla.

Verstaan jou salarisstrokie
Deur Francois Smit

Het jy al aandagtig na jou salarisstrokie gekyk? Wat sien jy?

Ek is seker die meeste van ons sien net die netto salaris onderaan, en doen slegs iets daaraan as dit nie dieselfde as verlede maand is nie. Die res van die inligting traak ons nie regtig nie.

Vir ons as finansiële beplanners vertel ʼn salarisstrokie ʼn hele verhaal. Baie van ons kliënte het nie ʼn idee wat hul werkgewer  persentasiegewys  vir byvoorbeeld pensioenbydraes aftrek nie. Hulle weet ook nie wat hul sogenaamde pensioendraende salaris is nie. Hoekom is dit belangrik?

Ons ondervind gereeld dat mense nie genoeg vir aftrede gespaar het nie, en hulle verstaan nie hoe dit gebeur het nie, want hulle het 30 jaar by hul werk tot ʼn pensioenfonds bygedra. Ons kry gewoonlik die antwoord op hul salarisstrokie.

Gestel jy verdien ʼn basiese kontantsalaris, ʼn motor- of vervoertoelaag, en miskien ʼn kommissiekomponent. Die meeste werkgewers bereken die aftrekkings vir pensioen  op die kontantsalaris.  Ander werkgewers koppel weer die bydraes aan ʼn persentasie van die totale kostepakket.  Die gevaar hierin is dat ʼn mens geneig is om vinnig volgens jou hele inkomste te lewe. As jy daaraan gewoond is om ʼn motortoelaag te ontvang, spaar jy nie geld uit jou ander inkomste om dalk later jou eie motor aan te skaf nie.

Jy wil dus poog om ʼn groot gedeelte van jou hele pakket by aftrede te vervang. Gestel die volgende voorbeeld:

Jou kontantsalaris is R11 250 per maand.

Jy kry ʼn motortoelaag van R3 000 per maand.

Jy verdien gemiddeld R750 per maand aan kommissie.

Jou totale kostepakket is R180 000 per jaar. Jou pensioenbydraes word bereken op die kontantsalaris. Jy dra 7,5% by en jou werkgewer dra nog 5% by. Dit beteken dat jy maandeliks               R1 406,25 tot die fonds bydra. Jy verdien egter ʼn addisionele R45 000 per jaar wat deel word van jou maandelikse uitgawes. Vir ʼn persoon wat nou 30 jaar oud is en op ouderdom 65 wil aftree en die pakket hierbo verdien, gaan die verskil in die berekening van die pensioenbydraes op ouderdom 65 tot ʼn tekort in aftreefondse van ongeveer R3,5 miljoen lei. Die verskil  is dat jy oor tyd ʼn skamele R280 per maand te min tot jou pensioen bygedra het, wat jy net elke jaar saam met jou salarisverhogings met 8% moes verhoog het.

Dit kan dus lyk of jy heeltemal genoeg  tot jou aftreefonds bydra, en dit vat ook aan jou sak, maar op die ou einde  mag jy teleurgesteld wees oor die resultaat. Maak dus seker dat jy jou salarisstrokie reg verstaan. Gaan spreek ʼn goeie finansiële adviseur om vir jou berekeninge te doen oor die toekomstige situasie, maar met vandag se feite en syfers. Jy spaar jouself moontlik baie verdriet. 

 

Gholf is in 1885 die eerste keer amptelik in Suid-Afrika gespeel, op Waterloo Green in Wynberg, Kaapstad.

Bron: Pharos se Feitegids. ʼn Kernensiklopedie.